آزمون بافت

اندازه گیری بافت کریستالوگرافی :

به منظور اندازه‌گیری بافت کریستالی به یک زاویه یاب خاص نیاز است که بتواند در دو جهت حول محور عمود بر صفحه نورد (Normal direction, ND) و جهت عرضی
(Transverse direction, TD) بچرخد (شکل ۱). شرکت نقش پراش صنعتی اصفهان با دارا بودن این تجهیز توانایی انجام این آزمون را به طور منحصر بفرد دارد.

شکل ۱- شماتیک نحوه قرار گیری نمونه در زاویه یاب بافت. نمونه در دو جهت  حول محور TD به اندازه زاویه α و حول محور عمود به سمت نمونه ND به اندازه زاویه δ می چرخد.

نتایج بدست آمده از اندازه‌گیری بافت به چهار روش شکل قطبی (Pole figure)، شکل قطبی معکوس (Inverse Pole figure)، تابع توزیع جهت (Orientation Distribution Function, ODF) و نمودار اسکلتی (Skeleton Lines).

۱-شکل قطبی (Pole figure)

برای اندازه‌گیری شکل قطبی (شکل ۲) یک صفحه خاص باید ابتدا یک الگوی پراش معمول از نمونه بدست آورد. پس از فازیابی و اندیس گذاری پیک‌های نمودار، زاویه ۲Θ صفحه مورد نظر به طور دقیق مشخص می‌گردد.  اساس کار بدین صورت است که تیوپ پرتو ایکس در زاویه صفحه مورد نظر ثابت می‌شود و نمونه حول محورهای TD و ND می چرخد تا دستگاه شدت تمام صفحاتی را که در این جهت در نمونه قرار دارند را ضبط نماید. پس از اتمام آزمایش دستگاه فایل داده‌ای را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. نرم افزارهای زیادی وجود دارد که به صورت رایگان یا با پرداخت هزینه در اختیار کاربران قرار می‌گیرد تا به کمک آنها شکل‌های قطبی را رسم نمود. نمونه‌هایی از این نرم افزار‌ها عبارت‌اند: LaboTex، Resmat و Mtex است.

شکل ۲- نمونه‌ای از شکل قطبی صفحات مختلف در آلومینیوم

۲-شکل قطبی معکوس (Invers Pole Figure)

یکی دیگر از روش‌های نمایش بافت شکل قطبی معکوس (شکل ۳) است. این روش بیشتر برای شناسایی بافت سیم‌ها و رشته‌ها استفاده می‌گردد.

شکل ۳- نمونه‌ای از شکل قطبی معکوس در آلومینیوم

۳-تابع توزیع جهت (ODF)

برای محاسبه تابع توزیع جهت و رسم نمودارهای آن حداقل به سه شکل قطبی نیاز است. نرم افزار داده‌های خام شکل‌های قطبی را پردازش و نمودارهایی مانند شکل ۴ تولید می‌کند.

شکل ۴ – نمونه‌ای از نمودارهای تابع توزیع جهت